De veranderkleuren / Vijf brillen om naar verandering en communicatie te kijken

.

Vijf brillen om naar verandering en communicatie te kijken

Elke verandering is anders. Soms vraagt een reorganisatie om strakke regie, soms heeft een cultuurverandering juist baat bij dialoog en reflectie. De vijf veranderkleuren van De Caluwé en Vermaak helpen je om bewust te kiezen hoe je een verandering aanvliegt. Ze geven taal aan de onderstroom én aan de aanpak. Iedere kleur staat voor een andere manier van kijken, denken en handelen.

Waarom belangrijk voor verandercommunicatie?

Elke kleur vraagt ook om een andere communicatiestrategie. Verandercommunicatie is geen los onderdeel dat je ‘erbij’ doet – het is verweven met het veranderproces zelf. In een geeldrukverandering draait communicatie om onderhandeling en positionering; in een groendrukverandering faciliteer je vooral dialoog en reflectie. Door inzicht in de kleur van het verandertraject kun je als communicatieprofessional je rol veel effectiever invullen. Je kiest doelgerichter je toon, middelen en timing – en sluit écht aan bij de logica van de verandering. In het boek verandercommunicatie gaar Huib Koeleman hier dieper op in.

De veranderkleuren verder toegelicht

🟡 Geeldruk: verandering via belangen en macht

Wat is het?
De gele benadering ziet veranderen als een politiek proces. Verschillende partijen hebben uiteenlopende belangen. Door te polderen, deals te sluiten en macht slim in te zetten, ontstaat een haalbare oplossing waar iedereen mee kan leven.

Waar past het bij?
Fusies, herstructureringen, strategische koerswijzigingen – kortom: situaties waarin belangen botsen en macht een rol speelt.

Communicatie:
Strategisch, gestructureerd en vaak achter gesloten deuren. Denk aan visieconferenties, peilingen, stakeholdergesprekken, en timing van boodschappen om invloed uit te oefenen.

Kernwoorden: onderhandelen, polderen, draagvlak, macht, belangen bundelen

🔵 Blauwdruk: verandering als rationeel proces

Wat is het?
Bij blauwdrukveranderingen draait het om plannen, meten en beheersen. Je werkt toe naar een helder einddoel, via een stappenplan gebaseerd op data, logica en expertise.

Waar past het bij?
Projecten waar voorspelbaarheid belangrijk is: IT-implementaties, procesverbeteringen, verhuizingen of structuurwijzigingen.

Communicatie:
Top-down, feitelijk en voorspelbaar. Nieuwsbrieven, dashboards, projectupdates en instructies zorgen voor duidelijkheid en grip.

Kernwoorden: controle, planning, structuur, voorspelbaarheid

🔴 Rooddruk: verandering via motivatie en HR-systemen

Wat is het?
Veranderen lukt als mensen zich gewaardeerd en gemotiveerd voelen. Rooddrukverandering richt zich op sfeer, beloning, erkenning en verbondenheid.

Waar past het bij?
Cultuurverandering, verbetering van samenwerking, leiderschapsontwikkeling.

Communicatie:
Persoonlijk, enthousiasmerend en mensgericht. Storytelling, slogans, persoonlijke gesprekken, bijeenkomsten met energie. Leidinggevenden spelen een cruciale rol.

Kernwoorden: motivatie, sfeer, waardering, betrokkenheid

🟢 Groendruk: verandering door leren en ontwikkelen

Wat is het?
Groendruk draait om leren en experimenteren. Mensen veranderen door reflectie, feedback en het opdoen van nieuwe vaardigheden. Verandering kan prima bottom-up plaatsvinden

Waar past het bij?
Innovatie, teamontwikkeling, klantgerichtheid, lerende organisaties.

Communicatie:
Dialooggericht, reflectief en uitnodigend. Intervisies, leernetwerken, feedbacksessies en kennisdeling staan centraal. Je maakt leren zichtbaar én bespreekbaar.

Kernwoorden: leren, feedback, bewustwording, groei

⚪ Witdruk: verandering als spontane evolutie

Wat is het?
Witdrukverandering ontstaat van binnenuit. Geen strak plan, maar ruimte voor initiatief, betekenisgeving en zelforganisatie.

Waar past het bij?
Innovatie, pionierende teams, transformatieprocessen, cultuurvernieuwing.

Communicatie:
Open, zoekend en betekenisvol. Dialoog, storytelling, rituelen en virale ideeën helpen om energie te vangen en betekenis te geven aan wat ontstaat.

Kernwoorden: ruimte, zelfsturing, emergentie, betekenisgeving

Waarom de veranderkleuren werken – ook voor communicatie

De veranderkleuren maken het makkelijker om het goede gesprek te voeren over de aanpak van verandering. Ze geven taal aan verschillen in perspectief – ook binnen een veranderteam. En ze helpen om communicatie niet als sluitpost te zien, maar als strategisch onderdeel van het veranderproces.

Een communicatieadviseur die zich bewust is van de kleur van de verandering, weet waar de communicatie op moet aansluiten: rationele uitleg, onderhandelingen, motiveren, leerprocessen of dialoog. Soms zijn combinaties nodig – bijvoorbeeld eerst geel om tot een plan te komen, dan blauw voor de uitvoering, en daarna groen of rood voor borging en gedrag.

De kracht zit in het herkennen van de dominante kleur én in het slim schakelen tussen kleuren.

Wat gebeurde er met de veranderkleuren paars en oranje?

In eerdere versies van het model werden soms zes of zeven kleuren genoemd:

• Paars stond voor een directieve machtsaanpak in crisissituaties, waar snel en top-down besluiten nodig zijn. In de nieuwste versie is paars opgegaan in een felblauwe variant van blauwdrukdenken: strak, snel en autoritair als het moet.
• Oranje stond voor co-creatie en innovatie. Deze aanpak is nu opgenomen in het groendrukdenken, als ‘diepgroen’: met ruimte voor experimenten, participatie en leren door te doen.

Door deze integratie blijft het model overzichtelijk, zonder aan nuance te verliezen.