Wat betekenen het DPC-rapport ‘Stap de toekomst in’ voor interne communicatie?
Het rapport “Stap de toekomst in” van Dienst Publiek en Communicatie (DPC) schetst zeven trends die de komende jaren richting geven aan overheidscommunicatie. Het laat zien hoe thema’s als ongelijkheid, technologie en menselijkheid niet alleen de relatie tussen overheid en samenleving raken, maar ook het werk binnen organisaties zelf.
Voor interne en leiderschapscommunicatie liggen hier duidelijke aanknopingspunten. De trends maken zichtbaar waar het om draait: eenvoud, empathie en bewust omgaan met technologie. In dit blog geef ik een overzicht van de zeven trends en wat ze betekenen voor communicatie binnen organisaties en voor leiderschap in verandering.
TL;DR – in het kort
Het DPC-rapport “Stap de toekomst in” benoemt zeven trends die ook binnen organisaties voelbaar zijn. Ze vragen om:
- Menselijkheid – meer empathie, erkenning en ruimte voor kwetsbaarheid.
- Eenvoud – focus in boodschappen, kanalen en keuzes.
- Technologie met ethiek – AI slim gebruiken én het gesprek erover voeren.
Voor interne communicatie betekent dit: minder zenden, meer verbinden.
Voor leiderschap: minder controle, meer richting, aandacht en vertrouwen.
1. Nieuwe perspectieven op ongelijkheid
Ongelijkheid gaat verder dan inkomen of bezit: het stapelt zich op in werk, onderwijs, gezondheid en waardering. Klassenongelijkheid groeit en leefwerelden raken gescheiden. Binnen organisaties bestaan er ook verschillen tussen groepen medewerkers — vast vs. tijdelijk, hoger vs. lager opgeleid, digitaal vaardig vs. minder vaardig. Ongelijkheid zit niet alleen in salaris, maar ook in erkenning, toegang tot informatie en stem in besluitvorming.
Wat dit vraagt van interne communicatie
We zullen bewust om moeten gaan met taal, toon en beeldvorming in interne kanalen en ook checken of we iedereen bereiken met de interne communicatiemix. Van leiderschapscommunicatie mag je verwachten dat ongelijkheid openlijk besproken wordt: geef ruimte aan ervaringen en verbeterideeën van alle medewerkers
2. Tussen vernieuwing en verzet
Maatschappelijke vernieuwingen (zoals genderinclusie, taalverandering) roepen ook weerstand op. Er ontstaat een spanningsveld tussen diversiteit en behoefte aan duidelijkheid of traditie. Organisaties zijn diverser dan ooit, maar ook verdeeld: jong-oud, progressief-traditioneel, digitaal-analytisch vs. mensgericht. Dat zorgt soms voor spanningen en misverstanden in teams.
Wat dit vraagt van interne communicatie
Creëer platforms waar meningsverschillen bespreekbaar zijn (gesprekskaarten, dialoogvormen, intranetseries). Het gaat om verhalen om verbinding te maken: verhalen over samenwerking, respect, houvast. En goed leiderschap betekent: luisteren, duiden, richting geven én veiligheid bieden.
3. Overheid loopt vast in complexiteit
De overheid stapelt regels op regels, decentraliseert zonder afstemming, en raakt verstrikt in verantwoording. Er is sprake van een “overheidsburn-out”.
Complexe structuren en overlappende verantwoordelijkheden maken het moeilijk om informatie intern helder te delen. Medewerkers raken het overzicht kwijt, en communicatie wordt vaak top-down en procedureel.
Wat dit vraagt van interne communicatie
Naast werken aan begrijpelijke, toegankelijke informatievoorziening is het belangrijk om te prioriteren: wat is écht belangrijk om te communiceren? Verminder ‘communicatiestress’ door samen met management te kiezen wat niet meer hoeft.
4. Risico’s en kansen van AI
AI verandert werk, communicatie en besluitvorming razendsnel, met kansen voor efficiëntie en inclusie, maar ook risico’s voor privacy, betrouwbaarheid en menselijke nuance.AI verandert hoe informatie wordt gemaakt, gedeeld en beoordeeld. Naast de voordelen ontstaat onzekerheid over betrouwbaarheid en over de rol van mensen.
Wat dit vraagt van interne communicatie
Ontwikkel AI-geletterdheid: hoe gebruik je generatieve AI veilig en verantwoord intern? Richt AI niet alleen in als tool, maar ook als gespreksonderwerp (ethiek, transparantie).
Zorg daarbij voor de menselijke kant: juist als AI sneller schrijft, is empathie en duiding nodig.
5. Groeiende aandacht voor de mens
Technologie maakt het leven efficiënter, maar vergroot afstand en eenzaamheid. Mensen zoeken naar zingeving, verbondenheid en autonomie.
Dat vraagt omontmoeting, participatie en verhalen van betrokkenheid. Wees bereikbaar, vermijd systeemtaal en waardeer frictie als teken van menselijkheid.
Wat dit vraagt van interne communicatie
De roep om zingeving, autonomie en menselijkheid groeit. Medewerkers willen meer verbondenheid, waardering en betekenis. Vermijd systeemtaal, gebruik herkenbare voorbeelden. En organiseer echte ontmoeting (live events, gesprekken, storytelling).
Menselijkheid betekent ook ruimte voor fouten maken. Hier spelen leidinggevenden een rol: maak menselijke fouten bespreekbaar — laat zien dat imperfectie oké is.
6. Toenemende druk op de rechtsstaat
Vertrouwen in de rechtsstaat en instituties neemt af, zowel van boven (politiek) als van onderop — ook binnen de overheid zelf. Medewerkers twijfelen soms aan morele kaders en aan politieke intenties.
Wat dit vraagt van interne communicatie
Herinner de organisatie aan publieke waarden: transparantie, betrouwbaarheid, rechtvaardigheid. Geef ruimte aan ethische reflectie: wat betekent onze opdracht in dit dossier, project of besluit? Dat vraagt ook iets van leidinggevenden: geef het goede voorbeeld in taalgebruik, transparantie en verantwoordelijkheid. En sta open voor tegenspraak en dialoog.
7. Digitale macht in onzekere tijd
Digitale platforms, desinformatie en buitenlandse invloeden versterken machtsconcentratie en onzekerheid. Data en technologie zijn strategische machtsmiddelen geworden. De interne informatiestromen binnen organisaties worden beïnvloed door externe digitale platforms en algoritmes. Medewerkers worden overspoeld door data en nieuws.
Wat dit vraagt van interne communicatie
Versterk digitale weerbaarheid: leer medewerkers kritisch omgaan met bronnen, AI en desinformatie. Bouw vertrouwen in eigen interne kanalen: intranet, Teams — betrouwbaar, actueel, veilig.
Overkoepelende boodschap van het rapport
De overheid kan deze trends niet negeren. Ze vragen om meer menselijkheid, eenvoud, ethiek en samenwerking in communicatie. Het rapport moedigt professionals aan om proactief met deze ontwikkelingen aan de slag te gaan — via reflectie, dialoog en vaardigheidsontwikkeling.
- Menselijkheid: Meer empathie, erkenning, ruimte voor kwetsbaarheid. Dat vraagt om verhalen en ontmoeting.
- Eenvoud: Dat vraagt om prioriteren, in aantal boodschappen en in aantal kanalen. We zullen moeten structureren en afstemmen.
- Technologie: kijk hoe je die kan gebruiken. Maar faciliteer ook het gesprek over techniek en de ethische kanten ervan
Reflectie
Wat mij aanspreekt in het rapport, is dat het niet alleen trends benoemt, maar ook een uitnodiging is om in beweging te komen. De toekomst van communicatie ligt niet in meer kanalen of nieuwe tools, maar in het bewust maken van keuzes: wat doen we wél, wat laten we, en hoe blijven we dichtbij de mens?
Als interne communicatieprofessionals hebben we een unieke positie om die toekomst mede vorm te geven — door te luisteren, te verbinden en betekenis te brengen, binnen én buiten de organisatie. Dat vraagt niet om grote sprongen, maar om kleine, bewuste stappen.
Er zijn ook wel wat trends die ik mis, omdat het rapport zich met name richt op externe communicatie. Daar kom ik in een ander blog op terug!
Huib Koeleman
